De Bedreigde zwaan, Jan Asselijn, ca. 1650

Energiek verdedigt een zwaan haar nest tegen een hond. Het gevecht werd in latere eeuwen politiek geduid: de witte zwaan werd opgevat als de in 1672 vermoorde staatsman Johan de Witt, die het land verdedigt tegen zijn vijanden. 

Op het ei rechts zie je “HOLLAND” staan (verwijzing naar het gewest). Links zie je een hond waar boven “De VIAND VAN DE STAAT” staat. Als laatste zie je “DE RAAD = PENSIONARIS”. Dat alles lijkt erop te duiden dat de voorstelling met Johan de Witt verband houdt. Echter zijn deze opschriften na het overlijden van Jan Asselijn toegevoegd.

Met die interpretatie kwam het schilderij ook in 1800 als eerste aankoop in de Nationale Kunstgalerij (de voorloper van het Rijksmuseum) terecht.

Over Jan Asselijn

Asselijn, geboren ca. 1600-1610, was een invloedrijke schilder uit de Gouden Eeuw. Hij staat bekend om zijn vaardigheid in de combinatie van realistische details en een poëtische sfeer. Een deel van zijn leven bracht hij in Italië door waar hij ook enkele bekende schilderijen heeft gemaakt.

Wat is de waarde van “De Bedreigde Zwaan”?

Wat we weten is dat het werk op 11 juni 1800 voor 95 gulden op een veiling verkocht werd. Daarna is het stuk komen hangen in de Nationale Kunstgallerij. Wat het nu waard is? Dat is in geen getal uit te drukken. Het zal nooit verkocht waarden door de culturele en historische waarde die aan het schilderij vasthangt.